乌兹别克语
语法
名词有格、数、人称的语法范畴。格有6个，即
主格
、领属格、
宾格
、向格、时位格、从格；数分单、复数；人称分第一、二、三人称。形容词有级的语法范畴。动词有人称、数、时、
语态
、式等语法范畴。时分过去时、
现在时
、现在-
将来时
。语态分
主动态
、自复态、
被动态
、使动态、交互共同态。式分陈述式、祈使式、条件式。
表达
语法意义
的主要手段是形态变化，其次是
词序
、
虚词
和
语调
。一般情况下，主语在前，谓语在后，宾语在动词之前，
修饰语
在被修饰语之前。主要构词手段为
派生法
和
合成法
。此外，乌兹别克语有相当数量的阿拉伯、波斯、俄罗斯等语言的
借词
。突厥诸语言相互借用的现象在乌兹别克语中也很多。
阿拉伯字母型
乌兹别克语拉丁字母列表
|
A a (ئە) [a]/[ɛ]
|
B b (ب) [b]
|
D d (د) [d]
|
E e (ئې) [e]
|
F f (ف) [f]
|
G g (گ) [ɡ]
|
|
H h (ھ) [ɦ]
|
I i (ى) [i]/[ɨ]
|
J j (ج/ژ) [dʒ]/[ʒ]
|
K k (ك) [k]
|
L l (ل) [l]
|
M m (م) [m]
|
|
N n (ن) [n]
|
O o (ئا) [ɔ]
|
P p (پ) [p]
|
Q q (ق) [q]
|
R r (ر) [r]
|
S s (س) [s]
|
|
T t (ت) [t]
|
U u (ئۇ) [u]/[y]
|
V v (ۋ) [v]
|
X x (خ) [x]
|
Y y (ي) [j]
|
Z z (ز) [z]
|
|
O’ o’ (ئو) [o]/[ø]
|
G’ g’ (غ) [ɣ]
|
Sh sh (ش) [ʃ]
|
Ch ch (چ) [tʃ]
|
ng (ڭ) [ŋ]
|
|
字母a/i/o'/u要离k/g/e时读ɛ/i/ø/y这四个
国际音标
，a/i/o/o'/u要离q/g'时读a/ɨ/ɔ/o/u这五个国际音标等。
ka/ke/ki/ko'/ku要读kɛ/ke/ki/kø/ky，ak/ek/ik/o'k/uk要读ɛk/ek/ik/øk/yk，ga/ge/gi/go'/gu要读gɛ/ge/gi/gø/gy。
qa/qe/qi/qo/qo'/qu要读qa/qe/qɨ/qɔ/qo/qu，aq/eq/iq/oq/o'q/uk要读aq/eq/ɨq/ɔq/oq/uq，g'a/g'e/g'i/g'o/g'o'/g'u要读ɣa/ɣe/ɣɨ/ɣɔ/ɣo/ɣu。
日常用语
|
英语
|
乌兹别克语
|
|
Welcome
|
Xush kelibsiz
|
|
Hello
|
Assalomu Alaykum! Vaalaykum assalom!
|
|
How are you?
|
Ishlaringiz yaxshimi? Ahvolingiz qalay?
|
|
Fine, thanks.
|
Rahmat, yaxshi
|
|
Long time no see
|
Anchadan beri ko'rishmadik!
|
|
What's your name?
My name is ...
|
Sizning ismingiz nima?
|
|
Mening ismim ...
|
|
Where are you from?
|
Siz qay yerdansiz?
|
|
|
I'm from ...
|
Men ...
|
|
Pleased to meet you
|
Tanishganimdan hursandman
|
|
Good morning
|
Hayirli tong
|
|
Good afternoon
|
Hayirli kun
|
|
Good evening
|
Hayirli kech
|
|
Good night
|
Hayirli tun
|
|
Goodbye
|
Hayir / Salomat bo'ling.
|
|
Good luck
|
Omad yor bo'lsin!
|
|
Cheers/Good health!
|
Oldik! / Sog'liq uchun!
|
|
Have a nice day
|
Yaxshi ishlang!
|
|
Bon appetit
|
Yoqimli ishtaha!
|
|
Bon voyage
|
Oq yo'l!
|
|
I don't understand
|
Men tushunmayapman。
|
|
Please speak more slowly
|
Iltimos, sekinroq gapiring。
|
|
Please write it down
|
Iltimos, yozib ko'rsating / Yozib bering
|
|
Do you speak Uzbek?
|
O'zbek tilida gapirasizmi?
|
|
Excuse me
|
Uzr / Kechirasiz
|
|
How much is this?
|
Necha pul turadi?
|
|
How much does this cost?
|
Buning narhi qancha?
|
|
Sorry
|
Afu eting
|
|
Thank you
(Response)
|
Rahmat/Katta rahmat
|
|
Arzimajdi
|
|
Where's the toilet?
|
Hojathona qay yerda?
|
|
This gentleman/lady will pay for everything
|
Bu odam hammasi uchun to'laydi
|
|
Would you like to dance with me?
|
Men bilan raqsga tushmaysizmi?
|
|
I love you
|
Men seni sevaman
|
|
Get well soon
|
Tezda sog'ayib keting
|
|
How do you say ... in Uzbek?
|
... O'zbek tilida qanday aytiladi?
|
|
Leave me alone!
|
Meni tinch qo'ying!
|
|
Help!
|
Yordam bering!
|
|
Fire!
|
Yong'in!
|
|
Stop!
|
To'htang!
|
|
Call the police!
|
Mirshabni chaqiring!
|
|
One language is never enough
|
Bir til aslo yetarli emas/Bir til bilish kamlik qiladi
|
|
My hovercraft is full of eels
|
Mening kayiqim baliq bilan to'lgan
|
欢迎 Xush kelibsiz
你好 Assalomu Alaykum!
你好吗？Ahvolingiz qalay?
很好，谢谢。Rahmat, yaxshi
厕所在哪里？Hojathona qay yerda?
这个多少钱？Necha pul turadi?
我不明白 Men tushunmayapman
你是哪国人？Siz qay yerdansiz?
请说慢一点 Iltimos, sekinroq gapiring
我爱你 Men seni sevaman
|
数字
|
乌语兹别克西
里尔字母
|
乌兹别克语拉
丁字母
|
数字
|
乌兹别克语西
里尔字母
|
乌兹别克语拉
丁字母
|
数字
|
乌兹别克语西里
尔字母
|
乌兹别克语拉
丁字母
|
|
0
|
ноль
нөл
نۆل
|
nol
|
10
|
ўн
он
ئون
|
o'n
|
20
|
йигирма
жиырма
يىگىرمە
|
yigirma
|
|
1
|
бир
бір
بىر
|
bir
|
11
|
ўн бир
он бір
ئون بىر
|
o'n bir
|
21
|
йигирма бир
жиырма бир
يىگىرمە بىر
|
yigirma bir
|
|
2
|
икки
екі
ئىككى
|
ikki
|
12
|
ўн икки
он екі
ئون ئىككى
|
o'n ikki
|
22
|
йигирма икки
жиырма екі
يىگىرمە ئىككى
|
yigirma ikki
|
|
3
|
уч
үш
ئۈچ
|
uch
|
13
|
ўн уч
он үш
ئون ئۈچ
|
o'n uch
|
23
|
йигирма уч
жиырма үш
يىگىرمە ئۈچ
|
yigirma uch
|
|
4
|
тўрт
төрт
تۆت
|
to'rt
|
14
|
ўн тўрт
он төрт
ئون تۆت
|
o'n to'rt
|
24
|
йигирма тўрт
жиырма төрт
يىگىرمە تۆت
|
yigirma to'rt
|
|
5
|
беш
бес
بەش
|
besh
|
15
|
ўн беш
он бес
ئون بەش
|
o'n besh
|
25
|
йигирма беш
жиырма бес
يىگىرمە بەش
|
yigirma besh
|
|
6
|
олти
алты
ئالتە
|
olti
|
16
|
ўн олти
он алты
ئون ئالتە
|
o'n olti
|
26
|
йигирма олти
жиырма алты
يىگىرمە ئالتە
|
yigirma olti
|
|
7
|
етти
жеті
يەتتە
|
yetti
|
17
|
ўн етти
он жеті
ئون يەتتە
|
o'n yetti
|
27
|
йигирма етти
жиырма жеті
يىگىرمە يەتتە
|
yigirma yetti
|
|
8
|
саккиз
сегіз
سەككىز
|
sakkiz
|
18
|
ўн саккиз
он сегіз
ئون سەككىز
|
o'n sakkiz
|
28
|
йигирма саккиз
жиырма сегіз
يىگىرمە سەككىز
|
yigirma sakkiz
|
|
9
|
тўққиз
тоғыз
توققۇز
|
to'qqiz
|
19
|
ўн тўққиз
он тоғыз
ئون توققۇز
|
o'n to'qqiz
|
29
|
йигирма тўққиз
жиырма тоғыз
يىگىرمە توققۇز
|
yigirma to'qqiz
|
|
数字
|
乌兹别克语西
里尔字母
|
乌语兹别克拉
丁字母
|
数字
|
乌兹别克语西
里尔字母
|
乌兹别克语拉
丁字母
|
数字
|
乌兹别克语西
里尔字母
|
乌兹别克语拉
丁字母
|
|
10
|
ўн
он
ئون
|
o'n
|
100
|
юз
жүз
يۈز
|
yuz
|
1,000
|
минг
мың
مىڭ
|
ming
|
|
20
|
йигирма
жиырма
يىگىرمە
|
yigirma
|
200
|
икки юз
екі жүз
ئىككى يۈز
|
ikki yuz
|
2,000
|
икки минг
екі мың
ئىككى مىڭ
|
ikki ming
|
|
30
|
ўттиз
отыз
ئوتتۇز
|
o'ttiz
|
300
|
уч юз
үш жүз
ئۈچ يۈز
|
uch yuz
|
3,000
|
уч минг
үш мың
ئۈچ مىڭ
|
uch ming
|
|
40
|
қирқ
қырық
قىرىق
|
qirq
|
400
|
тўрт юз
төрт жүз
تۆت يۈز
|
to'rt yuz
|
4,000
|
тўрт минг
төрт мың
تۆت مىڭ
|
to'rt ming
|
|
50
|
эллик
елу
ئەللىك
|
ellik
|
500
|
беш юз
бес жүз
بەش يۈز
|
besh yuz
|
5,000
|
беш минг
бес мың
بەش مىڭ
|
besh ming
|
|
60
|
олтмиш
алпыс
ئاتمىش
|
oltmish
|
600
|
олти юз
алты жүз
ئالتە يۈز
|
olti yuz
|
6,000
|
олти минг
алты мың
ئالتە مىڭ
|
olti ming
|
|
70
|
етмиш
жетпіс
يەتمىش
|
yetmish
|
700
|
етти юз
жеті жүз
يەتتە يۈز
|
yetti yuz
|
7,000
|
етти минг
жеті мың
يەتتە مىڭ
|
yetti ming
|
|
80
|
саксон
сексен
سەكسەن
|
sakson
|
800
|
саккиз юз
сегіз жүз
سەككىز يۈز
|
sakkiz yuz
|
8,000
|
саккиз минг
сегіз мың
سەككىز مىڭ
|
sakkiz ming
|
|
90
|
тўқсон
тоқсан
توقسان
|
to'qson
|
900
|
тўққиз юз
тоғыз жүз
توققۇز يۈز
|
to'qqiz yuz
|
9,000
|
тўққиз минг
тоғыз мың
توققۇز مىڭ
|
to'qqiz ming
|
|
10,000
|
|
o'n ming
|
20,000
|
|
yigirma ming
|
30,000
|
|
o'ttiz ming
|
|
40,000
|
|
qirq ming
|
50,000
|
|
ellik ming
|
60,000
|
|
oltmish ming
|
|
70,000
|
|
yetmish ming
|
80,000
|
|
sakson ming
|
90,000
|
|
to'qson ming
|
|
100,000
|
|
yuz ming
|
200,000
|
|
ikki yuz ming
|
300,000
|
|
uch yuz ming
|
|
400,000
|
|
to'rt yuz ming
|
500,000
|
|
besh yuz ming
|
600,000
|
|
olti yuz ming
|
|
700,000
|
|
yetti yuz ming
|
800,000
|
|
sakkiz yuz ming
|
900,000
|
|
to'qqiz yuz ming
|
|
1百万
|
миллион
مىلليون
|
million
|
1万亿
|
|
trillion
|
20万亿
|
|
yigirma trillion
|
|
10亿
|
миллиард
مىلليارد
|
milliard
|
10万亿
|
|
o'n trillion
|
30万亿
|
|
o'ttiz trillion
|
|
数字
|
乌语兹别克西里尔字母
|
乌语兹别克拉
丁字母
|
|
1,100
|
минг юз
|
ming yuz
|
|
1,200
|
минг икки юз
|
ming ikki yuz
|
|
1,300
|
минг уч юз
|
ming uch yuz
|
|
1,400
|
минг тўрт юз
|
ming to'rt yuz
|
|
1,500
|
минг беш юз
|
ming besh yuz
|
|
1,600
|
минг олти юз
|
ming olti yuz
|
|
1,700
|
минг етти юз
|
ming yetti yuz
|
|
1,800
|
минг саккиз юз
|
ming sakkiz yuz
|
|
1,900
|
минг тўққиз юз
|
ming to'qqiz yuz
|
|
数字
|
乌语兹别克西里尔字母
|
乌语兹别克拉
丁字母
|
|
11,000
|
ўн бир минг
|
o'n bir ming
|
|
12,000
|
ўн икки минг
|
o'n ikki ming
|
|
13,000
|
ўн уч минг
|
o'n uch ming
|
|
14,000
|
ўн тўрт минг
|
o'n to'rt ming
|
|
15,000
|
ўн беш минг
|
o'n besh ming
|
|
16,000
|
ўн олти минг
|
o'n olti ming
|
|
17,000
|
ўн етти минг
|
o'n yetti ming
|
|
18,000
|
ўн саккиз минг
|
o'n sakkiz ming
|
|
19,000
|
ўн тўққиз минг
|
o'n to'qqiz ming
|
|
数字
|
乌语兹别克西里尔字母
|
乌语兹别克拉
丁字母
|
|
0-chi
|
нолинчи
|
nolinchi
|
|
1-chi
|
биринчи
|
birinchi
|
|
2-chi
|
иккинчи
|
ikkinchi
|
|
3-chi
|
учинчи
|
uchinchi
|
|
4-chi
|
тўртинчи
|
to'rtinchi
|
|
5-chi
|
бешинчи
|
beshinchi
|
|
6-chi
|
олтинчи
|
oltinchi
|
|
7-chi
|
еттинчи
|
yettinchi
|
|
8-chi
|
саккизинчи
|
sakkizinchi
|
|
9-chi
|
тўққизинчи
|
to'qqizinchi
|
|
10-chi
|
ўнинчи
|
o'ninchi
|
|
20-chi
|
йигирманчи
|
yigirmanchi
|
|
30-chi
|
ўттизинчи
|
o'ttizinchi
|
|
40-chi
|
қирқинчи
|
qirqinchi
|
|
50-chi
|
элликинчи
|
ellikinchi
|
|
60-chi
|
олтмишинчи
|
oltmishinchi
|
|
70-chi
|
етмишинчи
|
yetmishinchi
|
|
80-chi
|
саксонинчи
|
saksoninchi
|
|
90-chi
|
тўқсонинчи
|
to'qsoninchi
|
|
100-chi
|
юзинчи
|
yuzinchi
|
|
1000-chi
|
мингинчи
|
minginchi
|
|
10000-chi
|
ўн мингинчи
|
o'n minginchi
|
|
100000-chi
|
юз мингинчи
|
yuz minginchi
|
|
1000000-chi
|
миллионинчи
|
millioninchi
|
|
1000000000-chi
|
миллиардинчи
|
milliardinchi
|
|
1000000000000-chi
|
триллионинчи
|
trillioninchi
|
|
数字
|
乌兹别克语西里尔字母
|
乌兹别克语拉丁字母
|
|
11-chi
|
ўн биринчи
|
o'n birinchi
|
|
12-chi
|
ўн иккинчи
|
o'n ikkinchi
|
|
13-chi
|
ўн учинчи
|
o'n uchinchi
|
|
14-chi
|
ўн тўртинчи
|
o'n to'rtinchi
|
|
15-chi
|
ўн бешинчи
|
o'n beshinchi
|
|
16-chi
|
ўн олтинчи
|
o'n oltinchi
|
|
17-chi
|
ўн еттинчи
|
o'n yettinchi
|
|
18-chi
|
ўн саккизинчи
|
o'n sakkizinchi
|
|
19-chi
|
ўн тўққизинчи
|
o'n to'qqizinchi
|
|
21-chi
|
йигирма биринчи
|
yigirma birinchi
|
|
22-chi
|
йигирма иккинчи
|
yigirma ikkinchi
|
|
23-chi
|
йигирма учинчи
|
yigirma uchinchi
|
|
24-chi
|
йигирма тўртинчи
|
yigirma to'rtinchi
|
|
25-chi
|
йигирма бешинчи
|
yigirma beshinchi
|
|
26-chi
|
йигирма олтинчи
|
yigirma oltinchi
|
|
27-chi
|
йигирма еттинчи
|
yigirma yettinchi
|
|
28-chi
|
йигирма саккизинчи
|
yigirma sakkizinchi
|
|
29-chi
|
йигирма тўққизинчи
|
yigirma to'qqizinchi
|
|
31-chi
|
ўттиз биринчи
|
o'ttiz birinchi
|
|
32-chi
|
ўттиз иккинчи
|
o'ttiz ikkinchi
|
|
33-chi
|
ўттиз учинчи
|
o'ttiz uchinchi
|
|
34-chi
|
ўттиз тўртинчи
|
o'ttiz to'rtinchi
|
|
35-chi
|
ўттиз бешинчи
|
o'ttiz beshinchi
|
|
36-chi
|
ўттиз олтинчи
|
o'ttiz oltinchi
|
|
37-chi
|
ўттиз еттинчи
|
o'ttiz yettinchi
|
|
38-chi
|
ўттиз саккизинчи
|
o'ttiz sakkizinchi
|
|
39-chi
|
ўттиз тўққизинчи
|
o'ttiz to'qqizinchi
|
|
41-chi
|
қирқ биринчи
|
qirq birinchi
|
|
42-chi
|
қирқ иккинчи
|
qirq ikkinchi
|
|
43-chi
|
қирқ учинчи
|
qirq uchinchi
|
|
44-chi
|
қирқ тўртинчи
|
qirq to'rtinchi
|
|
45-chi
|
қирқ бешинчи
|
qirq beshinchi
|
|
46-chi
|
қирқ олтинчи
|
qirq oltinchi
|
|
47-chi
|
қирқ еттинчи
|
qirq yettinchi
|
|
48-chi
|
қирқ саккизинчи
|
qirq sakkizinchi
|
|
49-chi
|
қирқ тўққизинчи
|
qirq to'qqizinchi
|
|
51-chi
|
эллик биринчи
|
ellik birinchi
|
|
52-chi
|
эллик иккинчи
|
ellik ikkinchi
|
|
53-chi
|
эллик учинчи
|
ellik uchinchi
|
|
54-chi
|
эллик тўртинчи
|
ellik to'rtinchi
|
|
55-chi
|
эллик бешинчи
|
ellik beshinchi
|
|
56-chi
|
эллик олтинчи
|
ellik oltinchi
|
|
57-chi
|
эллик еттинчи
|
ellik yettinchi
|
|
58-chi
|
эллик саккизинчи
|
ellik sakkizinchi
|
|
59-chi
|
эллик тўққизинчи
|
ellik to'qqizinchi
|
|
61-chi
|
олтмиш биринчи
|
oltmish birinchi
|
|
62-chi
|
олтмиш иккинчи
|
oltmish ikkinchi
|
|
63-chi
|
олтмиш учинчи
|
oltmish uchinchi
|
|
64-chi
|
олтмиш тўртинчи
|
oltmish to'rtinchi
|
|
65-chi
|
олтмиш бешинчи
|
oltmish beshinchi
|
|
66-chi
|
олтмиш олтинчи
|
oltmish oltinchi
|
|
67-chi
|
олтмиш еттинчи
|
oltmish yettinchi
|
|
68-chi
|
олтмиш саккизинчи
|
oltmish sakkizinchi
|
|
69-chi
|
олтмиш тўққизинчи
|
oltmish to'qqizinchi
|
|
71-chi
|
етмиш биринчи
|
yetmish birinchi
|
|
72-chi
|
етмиш иккинчи
|
yetmish ikkinchi
|
|
73-chi
|
етмиш учинчи
|
yetmish uchinchi
|
|
74-chi
|
етмиш тўртинчи
|
yetmish to'rtinchi
|
|
75-chi
|
етмиш бешинчи
|
yetmish beshinchi
|
|
76-chi
|
етмиш олтмиш
|
yetmish oltinchi
|
|
77-chi
|
етмиш еттинчи
|
yetmish yettinchi
|
|
78-chi
|
етмиш саккизинчи
|
yetmish sakkizinchi
|
|
79-chi
|
етмиш тўққизинчи
|
yetmish to'qqizinchi
|
|
81-chi
|
саксон биринчи
|
sakson birinchi
|
|
82-chi
|
саксон иккинчи
|
sakson ikkinchi
|
|
83-chi
|
саксон учинчи
|
sakson uchinchi
|
|
84-chi
|
саксон тўртинчи
|
sakson to'rtinchi
|
|
85-chi
|
саксон бешинчи
|
sakson beshinchi
|
|
86-chi
|
саксон олтмиш
|
sakson oltinchi
|
|
87-chi
|
саксон еттинчи
|
sakson yettinchi
|
|
88-chi
|
саксон саккизинчи
|
sakson sakkizinchi
|
|
89-chi
|
саксон тўққизинчи
|
sakson to'qqizinchi
|
|
91-chi
|
тўқсон биринчи
|
to'qson birinchi
|
|
92-chi
|
тўқсон иккинчи
|
to'qson ikkinchi
|
|
93-chi
|
тўқсон учинчи
|
to'qson uchinchi
|
|
94-chi
|
тўқсон тўртинчи
|
to'qson to'rtinchi
|
|
95-chi
|
тўқсон бешинчи
|
to'qson beshinchi
|
|
96-chi
|
тўқсон олтинчи
|
to'qson oltinchi
|
|
97-chi
|
тўқсон еттинчи
|
to'qson yettinchi
|
|
98-chi
|
тўқсон саккизинчи
|
to'qson sakkizinchi
|
|
99-chi
|
тўқсон тўққизинчи
|
to'sqon to'qqizinchi
|
|
数字
|
乌兹别克语西里尔字母
|
乌兹别克与拉丁字母
|
|
200-chi
|
икки юзинчи
|
ikki yuzinchi
|
|
300-chi
|
уч юзинчи
|
uch yuzinchi
|
|
400-chi
|
тўрт юзинчи
|
to'rt yuzinchi
|
|
500-chi
|
беш юзинчи
|
besh yuzinchi
|
|
600-chi
|
олти юзинчи
|
olti yuzinchi
|
|
700-chi
|
етти юзинчи
|
yetti yuzinchi
|
|
800-chi
|
саккиз юзинчи
|
sakkiz yuzinchi
|
|
900-chi
|
тўққиз юз
|
to'qiz yuzinchi
|
|
2000-chi
|
икки мнгинчи
|
ikki minginchi
|
|
3000-chi
|
уч мингинчи
|
uch minginchi
|
|
4000-chi
|
тўрт мингинчи
|
to'rt minginchi
|
|
5000-chi
|
беш мингинчи
|
besh minginchi
|
|
6000-chi
|
олти мингинчи
|
olti minginchi
|
|
7000-chi
|
етти мингинчи
|
yetti minginchi
|
|
8000-chi
|
саккиз мингинчи
|
sakkiz minginchi
|
|
9000-chi
|
тўққиз мингинчи
|
to'qqiz minginchi
|
